Een aantal jaren terug heb ik stamboomonderzoek gedaan naar de familie Duits. Uiteindelijk kwam ik uit rond het jaartal 1600 en de regio Zuid-Limburg.  De oudste Duijsings, mijn stamvader tot nu toe, is Joannes Duijsings. Joannes woonde in Vilt, Berg en Terblijt. Hij is geboren rond 1600 en overleden voor 29 juni 1666. Hij trouwde Maria Dreijssens. De belangrijkste hof in Vilt was de Hof van Cartyls, later Hof van Binsvelt, in het spraakgebruik toen reeds de Hof van Vilt of Vilterhof. De grond die bij de hof behoorden hebben in de loop der eeuwen wel eens wisselende eigenaren gehad.

Direct naast de Vilterhof woonden in de 17e eeuw de families Claessen en Swinnen. Nazaten uit beide geslachten huwen met leden van het geslacht Duijsings. De beide eerstgenoemde komen nu niet meer in Vilt voor, de familie Duijsings daarentegen heeft te Vilt en wijdere omgeving zeer vele nakomelingen.

Vanwaar het geslacht oorspronkelijk stamt is niet bekend, evenmin wat de betekenis of akomst van de naam is. Uit het boek “Familienamen in Limburg Onze naam: hoe komen we eraan en wat betekent hij ?”, geschreven door Jos Crott en bewerkt door Jo Hoen, staat de volgende verklaring: — Uit Deus, een oude vorm van Mattheus: Duys(ens), Deus(sen), Deusings, Duijsengs, Duyzens, Duyzings, Duys, Duysinx. Vooral verbreid in het zuidelijke deel van Zuid-Limburg en de aangrenzende Voerstreek. —

Een aanvullende verklaring gegeven is dat het laatste gedeelte van de naam -Sen, -Sengs, -Sings, etc. aangeeft dat het om een patroniem gaat. De naam zou dus ‘zoon van Matthias’ kunnen betekenen. De naam Matthias komt veelvuldig voor in het geslacht Duijsings.

Op een Belgische site las ik weer een andere verklaring: Patroniem uit de Germaanse voornaam Theudo: diet, volk.

Tot aan de stabilisering van de spelling in de twintigste eeuw heeft de naam Duijsings de gemeentelijke ambtenaren, hun voorgangers uit de heerlijkheid Berg en Terblijt (en mij!) steeds parten gespeeld: we lezen in de archieven van Duses tot Duessencx.

Een der eerste vermeldingen van de naam is in 1585 als Joannes Duisincx van Vilt cijnsplichtig is voor tien groot roeden land, afkomstig van Mathijs van Spaubeek en gelegen ‘In geen houff’. In het cijnsboek van 1505 komen we nog geen representanten tegen, zodat mag worden aangenomen, dat de stamvader zich rond het midden der 16e eeuw in Vilt kan hebben gevestigd. Gezien de jaartallen, lijkt deze Joannes Duisincx niet dezelfde Joannes als de hier bovengenoemde Joannes Duijsings.

Tijdens mijn onderzoek kwam ik ook op het familiewapen. Deze zie je boven dit artikel staan. Het wapen kwam ik tegen in het boek “Nederlandsche familiewapens, deel IV. van Dr. H. Kits Nieuwenkamp”. Het wapen is op naam van Duyzings. De meest opvallende elementen zijn wel de lelie en de drie kruisjes.

De lelie, de fleur de lis (ook fleur-de-lis, fleur-de-lys of ‘Franse lelie’) wordt veel gebruikt in de heraldiek, waar ze vooral geassocieerd wordt met Frankrijk. De lelie is in de leer der emblemata een symbool van de maagd Maria, van zuiverheid en maagdelijkheid. De lelie wordt in tal van familiewapens en wapens van steden, provincies en genootschappen gebruikt. De lelie is het heraldische symbool van Florence.

De drie kruisjes rond de lelie geven de Triniteit weer, oftewel “de Vader, de Zoon en de Heilige Geest”.

Op dit moment zijn we vanuit de familie Duits aan het kijken of we onze eigen wapen kunnen registreren. Om de link met onze voorouders te behouden, behouden we veel van de originele elementen van het familiewapen Duyzings. Hieronder zie je drie mogelijke opties, gemaakt door mijn nicht Giselle Duits. We hebben er voor gekozen om de weerhaak/wolfshaak te verwijderen en de franse lelie groter dan de kruisje weer te geven. Binnen de familie zijn we nu aan het stemmen welke van de drie opties het gaat worden. Vooralsnog gaan de eerste en de laatste gelijk op.

Amersfoort, 18-12-2020, Olaf Duits